Η ΒΙΤΣΙΣΤΑ/ ΜΕΣΟΧΩΡΑ στην Οθωμανική απογραφή του 1454/5

   Η οθωμανική κατάκτηση της Θεσσαλίας πραγματοποιήθηκε σε τρείς φάσεις, α΄ φάση 1386-1387    β΄ φάση 1392-1393 και 1396-1397  γ΄φάση 1414-1470. Η πρώτη σωζόμενη απογραφή πληθυσμού και αγαθών με φορολογικά στοιχεία έγινε το 1454/5.    
   Τα οθωμανικά κατάστιχα δημοσιεύτηκαν αφού μεταγράφηκαν από την οθωμανική γραφή [με αραβικά στοιχεία] στην τουρκική. Τα αριθμητικά στοιχεία έχουν δημοσιευτεί και στα ελληνικά. Τα ονόματα των κατοίκων δεν έχουν δημοσιευτεί στα ελληνικά ακόμα και δεν έχουν μελετηθεί. Φτάνουν όμως από Τουρκία αποσπασματικά. Ο απογραφέας κατέγραψε πρόσωπα με τα ονόματά τους, μόνο όμως τους αρχηγούς νοικοκυριών.
   Σύμφωνα λοιπόν με αυτή την απογραφή στη Βιτσίστα κατοικούσαν 76 πλήρεις οικογένειες, 18 ενήλικοι άγαμοι και 14 χήρες. Υπολογίζοντας τις πλήρες οικογένειες 4-5μελείς και των χηρών 2-3μελείς, διαπιστώνουμε ότι στη Βιτσίστα κατοικούσαν περίπου 400 άτομα. Σε όλη την περιφέρεια των χωριών, που μετά την απελευθέρωση αποτέλεσαν το Δήμο Κοθωνίων, δεν είχαν εγκατασταθεί Μουσουλμάνοι παρά μόνο χριστιανικά νοικοκυριά.
   Οι πόλεις και τα χωριά αποτελούσαν φορολογικές ενότητες: Χάσι,  ζιαμέτι, τιμάριο, ανάλογα με το σύνολο του φορολογικού εισοδήματος και αποκόμιζε κάποιος Οθωμανός ή και μη Οθωμανός αξιωματούχος. Κάθε ενότητα, στις περισσότερες περιπτώσεις, περιελάμβανε ένα ολόκληρο χωριό, είτε τμήμα ενός χωριού ή και  περισσότερα χωριά. Τα φορολογικά εισοδήματα αποτελούνται από ένα κλάσμα επί της παραγωγής και από έναν αριθμό φόρων που βαρύνουν τα άτομα και που πληρώνονται σε μετρητά.

Η  Karye-i Vilçiste,[Βιτσίστα] αποτελεί αυτοτελές τιμάριο και ανήκε στον τιμαριούχο Umur και τον αδερφό του Mustafa. Το καλοκαίρι του 1455 τα έσοδα των τιμαριούχων από τους χωρικούς της Βιτσίστας /Μεσοχώρας ήταν τα εξής ποσά:
Από το σιτάρι 150 κοιλά Χ 8                                     1200  άσπρα 
Από το κριθάρι 40 Χ 5                                                  200 άσπρα     
Από καρύδια                                                                   50 άσπρα
Από το λινάρι και καννάβις                                           5 άσπρα
Αμπέλια                                                                          80  άσπρα
Μελίσσια                                                                        20  άσπρα  [ένα άσπρο για κάθε κυψέλη]
Από τη δεκάτη   [λαχανόπκηποι]                               15 άσπρα  [10% επί της παραγωγής]
Κεράσια                                                                          10 άσπρα
Μύλοι                                                                              20 άσπρα
Από τον φόρο αιγοπροβάτων                               480 άσπρα    [αντιστοιχούν σε 1.440 πρόβατα]
Από το φόρο των χοίρων                                              10 άσπρα 
Από το φόρο των νυφών και των εγκλημάτων *  [Niyabet ve Arusi ]   100 άσπρα
Από τη σπέντζα [ Ispençe]                                             984  άσπρα

Σύνολο                                                                        3.174 άσπρα

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ: 1. . Γαίες με εισόδημα πάνω από 100.000 άσπρα χαρακτηρίζονται χάσια, αυτές,  με πρόσοδο από 20.000 έως 99.999 άσπρα ονομάζονται ζεαμέτια,  και όσες αποδίδουν έως και 19.999 άσπρα είναι τα τιμάρια, τα οποία αποτελούν τον περισσότερο συνήθη τύπο έγγειας περιουσίας.
                        2.  Πλήρωναν ένα άσπρο για κάθε 3 πρόβατα
                        3. Πλήρωναν ένα άσπρο για κάθε 2 χοίρoυς ελευθέρας βοσκής και ένα προς έναν για οικόσιτους.                    
                        4. Το κοιλό τον 15ο αι. ζύγιζε περίπου 51,312 κιλά
                        5. H σπέντζα [ Ispençe]: ήταν προσωπικός φόρος και επιβαρύνει μόνο τον χριστιανικό πληθυσμό. Όπως ορίζεται στο νομικό κώδικα (kanunname)  του Μωάμεθ Β΄,  οι ενήλικοι άνδρες υποχρεούνταν να πληρώνουν είκοσι πέντε ακτσέδες κατ’ έτος και οι χήρες έξι ακτσέδες / έτος. [ακτσές akçe  ή αλλιώς γνωστό ως άσπρο]
                          * φόρος που το κατέβαλε ολόκληρη η κοινότητα αν γινόταν κάποιο έγκλημα στην περιοχή.